Tapu iptali ve tescil davalarının konusunu taşınmazlar oluşturmaktadır. İş bu dava ile; kanuna aykırı veya geçersiz bir hukuki ilişkiye dayanarak düzenlenmiş olan tapu kaydının iptal edilmesi ve tapu kaydının, yapılan hukuki yargılama sonucunda mahkemece asıl hak sahibi olduğuna hükmedilen kişi adına tescil edilmesi talep edilmektedir.
Taşınmaz mülkiyetinin konusu Türk Medeni Kanunu madde 704’te düzenlenmiştir. Buna göre;
- Arazi,
- Tapu kütüğünde ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar,
- Kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümler taşınmaz mülkiyetinin konusunu oluşturmaktadır.
TMK madde 705’te belirtildiği üzere; taşınmaz mülkiyetinin kazanılması esas olarak tescile bağlıdır. Ancak kanunda sayılan belirli hallerde, taşınmaz mülkiyetinin tescilden önce de kazanılabileceği düzenlenmiştir. Bu haller;
- Miras
- Mahkeme kararı
- Cebri icra
- İşgal
- Kamulaştırma halleri
- Kanunda öngörülen diğer hallerdir.
Her ne kadar bu hallerde taşınmazın mülkiyeti tescilden önce kazanılmış olsa da, tescilden önce mülkiyeti kazanmış olan malikin tasarruf işlemi yapabilmesi; ancak söz konusu mülkiyetin tapu kütüğüne tescil edilmiş olması ile mümkündür.
TAPU İPTALİ VE TESCİL DAVALARININ SEBEPLERİ
Tapu kaydında şeklen malik olarak görünen kişi ile asıl hak sahibinin farklı olması nedeniyle açılan tapu iptali ve tescil davası, yolsuz tescilin düzeltilmesi amacı ile açılır. Yolsuz tescil ise birçok muhtelif sebepten kaynaklanabilmektedir. İşbu sebepler ve bunlara dayalı tapu iptali ve tescil davaları;
- Muris muvazaası (miras bırakanın mirasçılardan mal kaçırması)
- Vekalet görevinin kötüye kullanılması
- Hukuki ehliyetin mevcut olmaması
- Aile konutu
- Ölünceye kadar bakma sözleşmesi
- Önalım hakkı
- İmar uygulamaları nedenleri ve burada belirtmemiş olduğumuz daha başkaca nedenler ile ikame edilmektedir.
Olağanüstü zamanaşımına dayalı olarak mülkiyetin kazanılması için ise; malik sıfatı ile zilyet tarafından tescil davası açılmaktadır.
TAPU İPTAL VE TESCİL DAVASINDA DAVACI VE DAVALI
İşbu davada davacı; tapu kütüğündeki yolsuz tescil nedeniyle mülkiyet hakkı zedelenen kişidir. Yani, tapu kaydında asıl malik olarak kayıtlı olması gerekirken, söz konusu taşınmazın başkası adına kayıtlı olması nedeniyle hak kaybına uğrayan kişi işbu davanın davacısı konumundadır.
Davalı/lar ise, söz konusu taşınmazın tapu kütüğünde maliki olarak kayıtlı bulunan kişi veya kişilerdir. Eğer taşınmazın tapuda kayıtlı maliki ölmüş ise tapu iptali ve tescil davasının davalısı/davalıları ölen malikin mirasçılarıdır.
TAPU İPTAL VE TESCİL DAVASINDA YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME
İşbu davada görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir.
HMK madde 12’de yer alan düzenleme gereği, taşınmazlara ilişkin davalarda yetkili mahkeme, yani davanın görüleceği yer mahkemeleri ise; taşınmazın bulunduğu yer mahkemeleridir. Bu kanun maddesi ile taşınmazlara ilişkin davaların ancak taşınmazın bulunduğu yer mahkemelerinde görüleceği kesin yetki kuralı ile belirtilmiştir. Bu halde; tarafların aralarında anlaşarak, uyuşmazlık konusu taşınmaza ilişkin davanın kesin yetki kuralına aykırı olarak başka bir yerdeki mahkemede görülmesini sağlamaları mümkün değildir.
TAPU İPTAL VE TESCİL DAVASINDA SÜRE
Tapu iptali ve tescil davaları, zamanaşımına veya hak düşürücü süreye tabi olmaksızın her zaman açılabilirler.